چرا موجودی مواد و کالا جزء دارایی‌های جاری دسته بندی می‌شود؟
چون منفعت اقتصادی برای شرکت دارد جزء دارایی‌ها است و چون برخلاف دارایی‌های غیر جاری مدتی که زمان می‌برد برای استفاده یا تبدیل شدن به وجه نقد کمتر است و به صورت دائم جایگزین می‌شود و سرعت بالایی دارد و حساب فعال و پویا است.
موجودی مواد و کالا به قدری مهم است که یک استاندارد برای آن در نظر گرفته شده است که در دوره‌های آموزش حسابداری در اصفهان به تفصیل توضیح داده می‌شود، و آنقدر حساب مهمی است که از یک طرف در سود و زیان است تحت عنوان بهای تمام شده‌ی کالای فروش رفته بنابراین باید بتوانید بهای تمام شده را درست محاسبه کنید تا سود خالص را بتوانید به دست آورید و از طرف دیگر باید موجودی مواد و کالا را درست ارزش‌گذاری کنید تحت عنوان موجودی مواد و کالای پایان سال شیفت پیدا کند به سال بعد و چون بخش مهم از دارایی‌های یک شرکت است برای آن یک استانداردی در نظر گرفته‌اند که حسابدارها نتوانند سلیقه‌ای عمل کنند.
نکات مهم استاندارد حسابداری شماره 8
نکات مهم استاندارد حسابداری شماره 8 به شرح زیر است:
استاندارد حسابداری شماره 8 برای موارد زیر کاربرد ندارد؟
1. كار در جريان پيشرفت پيمان‌های بلندمدت
2. ابزارهای مالی پيچيده
3. موجودی محصولات جنگلی و معدنی در مواردی كه اين اقلام در صنايع مربوط به خالص ارزش فروش اندازه‌گيری می‌شود
4. تولیدات کشاورزی در زمان برداشت و دارایی‌های زیستی غیرمولد مربوط به فعالیت کشاوزی
موجودی مواد و کالا به دارایي‌هايي اطلاق مي‌شود كه:
الف. برای فروش در روال عادی عمليات واحد تجاری نگهداری می‌شود،
مانند شرکت بازرگانی که کالایی را می‌فروشد و شرکت تولیدی و صنعتی که محصول ساخته شده آماده را می‌فروشند.
ب. به منظور ساخت محصول يا ارائه خدمات در فرايند توليد قرار دارد
موادی دارد که در جریان تولید است و هنوز کامل نشده است.
ج. به منظور ساخت محصول يا ارائه خدمات، خريداری شده و نگهداری می‌شود
تازه خریداری شده است
د. ماهيت مصرفی دارد و به طور غير مستقيم در جهت فعاليت واحد تجاری مصرف می‌شود.
در این 4 آیتم هم زمان شرکت‌های خدماتی و بازرگانی و تولیدی را در بر می‌گیرد.
مواد اولیه
یک قسمت از موجودی مواد و کالا که میتوانید در انبار داشته باشید مواد اولیه است که این مواد دو قسمت می‌شود یک حالت مواد خام است حالت دیگر تولیدی نهایی یک شرکت دیگر است.
کالای در جریان ساخت
فرایند تولید در حال انجام است اما هنوز تکمیل نشده است
فروش
در مرحله فروش دو حالت دارد یا خود شرکت تولید کرده است و آماده فروش است یا شرکت بازرگانی است و از جای دیگر خریده است و می‌فروشد.
اقلام مصرفی
به صورت غیر مستقیم استفاده می‌شود برای تولید و مواد غیر مستقیمی است که در ساخت محصول استفاده می‌شود. حتی قطعات یک کارخانه می‌تواند جزء سایر اقلام مصرفی باشد.
خالص ارزش فروش
زمانی که می‌خواهیم وارد بحث ارزش شناخت شویم اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش را می‌خواهیم. خالص ارزش فروش برای مواد اولیه و مواد آماده فروش به راحتی به دست می‌آید ولی برای مواد درحال ساخت کار سخت‌تر است.
استاندارد می‌گوید زمانی که میخواهید موجودی مواد و کالا به دست آورید عبارت است از بهای فروش (بعد از كسر تخفيفات تجاری ولی قبل از تخفيفات مربوط به تسويه حساب) پس از كسر:
الف. مخارج برآوردی تكميل
ب. مخارج برآوردی بازاريابی، فروش و توزيع
بهای جایگزینی
اگر خالص ارزش فروش را به هر دلیلی نتوانستید محاسبه کنید استاندارد می‌گوید از های جایگزینی استفاده کن و بررسی کن کالایی با همین مشخصات اگر بخواهید بخرید یا بسازید چقدر باید پول پرداخت کنید.
ماهیت و طبقه بندی موجودی مواد و کالا
استاندارد می‌گوید موجودی مواد و کالا تشکیل شده است از مواد اولیه و کالای در جریان ساخت و کالای ساخته شده و کالای در راه و سایر اقلام مصرفی.
تفاوت موجودی مواد و کالا و دارایی ثابت
موجودی مواد و کالا تعداد بالایی دارد ولی دارایی ثابت تعداد کم است و موجودی مواد و کالا خاصیت مواد و کالا و انباشت دارد و می‌خرید که به فروش رسانید اما دارایی ثابت به قصد فروش خریداری نمی‌شود و به قصد استفاده خریداری می‌شوید.
شناخت اولیه
اگر برای اولین بار بخواهید موجودی مواد و کالا را در حساب‌ها وارد کنید باید از بهای تمام شده‌ی تاریخی استفاده کنید چون بهترین برآورد از ارزش منصفانه بهای تمام شده است. مخارجی که به بهای تمام شده می‌رود باید هرگونه مخارجی که برای رساندن موجودی مواد و کالا به شرایط فعلی که بتوان استفاده کرد یا به فروش رساند یا در جریان تولید قرار داد به بهای تمام شده اضافه می‌شود.
بهای تمام شده در شرکت‌های مختلف متفاوت است. شرکت خدماتی یک آیتم‌هایی و شرکت بازرگانی آیتم‌های دیگر و در شرکت تولیدی و صنعتی هستند بسیار گسترده می‌شود و تمامی مواردی که برای دارایی‌ها گفته‌ایم از جمله فروش، مواد اولیه، در جریان ساخت و موادی که ماهت مصرفی دارند را شامل می‌شود.
مجموعه سه بخش مخارج خرید، مخارج تبدیل و سایر مخارج بهای تمام شده‌ی تاریخی هستند. اگر صنعتی باشند همه را استفاده می‌کنیم ولی اگر بازرگانی بودیم فرایند تولید نداریم و نیازی به مخارج تبدیل نداریم.
مخارج خرید
مخارج خرید شامل قیمت خرید که باید بدانید هر جایی که خواستید یک دارایی یا موجودی مواد و کالا را بخرید و تخفیف داشت باید از آن کم کنید. بهای حمل را باید به آن اضافه کنید. حقوق و عوارض گمرکی باید به آن اضافه شود. جابه جایی، نگهداری، بازرسی، مخارج بیمه، گشایش و بسته‌بندی باید اضافه شود.
این موارد در شرکت‌های مختلف متفاوت است و یک حسابدار خبره باید تشخیص دهید موجودی مواد و کالایی که قرار است به انبار برسد چه مخارجی باید به آن اضافه شود. به فرض مثال اگر جریمه شده بودید به بها نباید اضافه کنید.
مخارج یوزانس چیست؟
زمانی که خریدار هستید و از یک فروشنده میخواهید خرید کنید فروشنده به شما یک مهلتی می‌دهد که مبلغ را بفرستید و قاعدتا فروشنده‌ها اعتماد نمی‌کنند که جنس را ارسال کنند و بعد به صورت نسیه و اعتباری شما پول را بفرستید در این مواقع یک بانک مالی مانند بانک‌های عادی یا شخصی که تخصص این را دارد واسطه می‌شود و وامی به شما می‌دهد که بتوانید پول را بدهید اما اصل وام را به اضافه‌ی بهره دریافت می‌کند.
یک خلاصه از موارد فوق ببینیم:
مخارج خرید= (بهای خرید-تخفیفات)+ هر گونه مخارج ضروری مربوط به خرید
اگر موارد زیر را هم داشتید میتوانید اضافه کنید؛
مخارج تامین مالی
در شرایطی که رساندن موجودی‌ها به وضعیت قابل فروش مستلزم صرف زمانی قابل ملاحظه باشد.
مخارج یوزانس
به شرط اینکه طبق مقررات، واردات به صورت نقدی مجاز نباشد. یعنی شرایط اجازه ندهد که نقد خریداری کنید نه به دلیل پول نداشتن شما.
افزایش قابل ملاحظه در نرخ ارز
به شرط اینکه تخصیص آن به بهای خرید مواد و کالا میسر باشد.
بهای تمام شده
اگر شرکت تولیدی و صنعتی باشد باید یک فرایندی بر روی کالا انجام شود تا بتوانید بهای تمام شده را به دست آورید. دست مزد مستقیم و مواد مستقیم و بهای سربار دارید. دست مزد و مواد غیر مستقیم را در سر بار وارد می‌کنید.
مخارج تبدیل
این بها مربوط به تولید است و زمانی که می‌خواهد مواد اولیه را به محصول تبدیل کند. کار مستقیم به اضافه‌ی سربار تولید برابر با بهای تبدیل است.
سربار تولید
از دو قسمت به وجود می‌آید. زمانی که میخواهید یک تولیدی را انجام دهید یک سری مواد مستقیم و یک سری مواد غیر مستقیم لازم دارید و دست مزد مستقیم و غیر مستقیم باید پرداخت کنید؛ غیر مستقیم‌ها از لحاظ اهمیت و بها نمی‌توانند برابری با مستقیم‌ها داشته باشند اما اگر نباشند یا کیفیت ندارند یا اصلا تولید نمی‌شود. استاندارد می‌گوید غیر مستقیم‌ها به دو دسته‌ی ثابت و متغیر تقسیم می‌شوند. سربار ثابت به اضافه‌ی سربار متغیر برابر است با سربار تولید.
نکات کلیدی
سربار ثابت توليد، آن بخش از مخارج غيرمستقيم توليد است كه علیرغم تغيير در حجم توليد نسبتاً ثابت مي‌ماند، مانند استهلاك و مخارج نگهداري ساختمان و تجهيزات كارخانه و مخارج مديريت كارخانه.
سربار متغير توليد آن بخش از مخارج غيرمستقيم توليد است كه متناسب با تغيير حجم توليد تغيير مي‌يابد، مانند مواد و دستمزد غيرمستقيم.
سایر مخارج
اگر مخارجی جزء مخارج خرید و تبدیل نباشد و به صورت آشکار بتوانید ثابت کنید این هزینه‌ای که انجام دادید مرتبط با موجودی مواد و کالا است میتوانید به بهای تمام شده اضافه کنید.
سایر هزینه‌ها
موارد زير، نمونه‌هايی از مخارجی است كه در بهای تمام شده موجوديها منظور نمی‌شود و در دوره وقوع به عنوان هزينه شناسايی می‌گردد.
- مبالغ غيرعادی مربوط به ضايعات مواد، دستمزد و ساير مخارج توليد (ضايعات قابل كنترل)
- مخارج انبارداری به استثنای مخارجی كه در فرايند توليد برای انبارداری محصولاتی كه نياز به پردازش بيشتر دارند، انجام می‌شود
- سربار اداری كه در رساندن موجوديها به مكان و شرايط فعلی نقشی ندارد.
- مخارج فروش(تبلیغات و بازاریابی)
بهای تمام شده موجودی‌ها در واحدهای خدماتی
بهای تمام شده = دستمزد+ سایر مخارج کارکنانی موثر در ارائه خدمات+ سربار قابل تخصیص
مثال
تعیین خالص ارزش موجودی کالا. اطلاعات زیر در مورد موجودی کالای شرکت لاکان در دست است:
| بهای فروش کالا | 3.500.000ريال |
| تخفیفات تجاری | 2% بهای فروش |
| بهای تمام شده | 3.000.000ريال |
| بهای جایگزینی | 2.850.000ريال |
| مخارج برآوردی توزیع و فروش | 85.000ريال |
| تخفیفات زمان تسویه حساب | 5% بهای فروش |
مطلوبست: محاسبه خالص ارزش فروش موجودی کالا.
پاسخ:
| 70.000 | = | 2% | × | 3.500.000 | = | تخفیفات تجاری |
| 3.430.000 | = | 70.000 | – | 3.500.000 | = | فروش خالص |
| 3.345.000 | = | 85.000 | – | 3.430.000 | = | خالص ارزش فروش |
مثال
تعیین بهای تمام شده موجودی کالای خریداری شده. شرکت بازرگانی ماسوله اقدام به واردات کالا از نوع یوزانس و به صورت غیرنقدی می‌نماید.
| قیمت پیش فاکتور خرید | 100.000.000ریال |
| تخفیفات تجاری | 1.000.000 |
| مخارج حمل و نقل و بیمه | 1.400.000 |
| حقوق و عوارض گمرکی | 800.000 |
| جریمه خودرو حمل کننده به انبار شرکت | 150.000 |
| جریمه حقوق و عوارض گمرکی | 200.000 |
| مخارج تأمین مالی واردات مواد و کالا | 2.200.000 |
مطلوبست، محاسبه بهای تمام شده موجودی کالای خریداری شده.
| بهای تمام شده کالای خریداری شده | |
| قیمت پیش فاکتور خرید
تخفیفات تجاری قیمت خرید پس از کسر تخفیفات مخارج حمل و نقل و بیمه حقوق و عوارض گمرکی مخارج تأمین مالی واردات مواد و کالا بهای تمام شده کالای خریداری شده |
100.000.000
(1.000.000) 99.000.000 1.400.000 800.000 2.200.000 103.400.000
|
نکته کاربردی: هرگونه پرداخت اضافی بابت خرید مواد و کالا از قبیل جرائم حمل و نقل و عوارض گمرکی جزء بهای تمام شده کالای خریداری شده نبوده و به عنوان هزینه‌های دوره شناسایی می‌گردد.
مثال:
تعیین بهای تمام شده موجودی کالا خریداری شده شرکت ارسباران مقداری مواد اولیه به ارزش 5000 یوآن از کشور چین خریداری می‌نماید. واردات این نوع ماده اولیه به صورت نقدی مجاز نبوده و تنها از طریق انعقاد قرارداد یوزانس با بانک‌های دولتی امکان پذیر می‌باشد. سایر اطلاعات به شرح زیر در دست است:
| سود تضمین شده بانک | 2.000.000ریال |
| نرخ یوآن در تاریخ تولید | 4.000 |
| هزینه حمل و نقل بیمه | 3.000.000 |
| هزینه عوارض گمرکی | 1.500.000 |
مطلوبست: تعیین بهای تمام شده مواد خریداری شده.
2105330333 =105330333 +303330333 +203330333 + (4333 ×5333)
مثال
تعیین بهای تمام شده موجودی کالای خریداری شده. شرکت تبریز در تاریخ 1/10/93 مقداری مواد اولیه به مبلغ 10.000 دلار از کشور استرالیا خریداری می‌نماید. سررسید پرداخت بدهی ارزی 4/4/94 می‌باشد. نرخ دلار استرالیا در تاریخ خرید 20.000 ریال بوده است. در پایان سال مالی 93 به علت برخی شرایط خاص اقتصادی ارزش اسمی ریال به شدت کاهش یافته است و نرخ ارزی دلار 35.000 ریال رسیده است
مطلوبست: تعیین بهای تمام شده مواد به تاریخ 29/12/93
350.000.000=(15.000 ×10.000) + (20.000 ×10.000)
سیستم نگهداری موجودی مواد و کالا
این موضوع دارای اهمیت زیادی است چون هم باید بهای تمام شده‌ی کالای فروش رفته را باید درست محاسبه کنید و هم باید موجودی مواد و کالای پایان دوره را داشته باشید پس باید بدانید باید از چه سیستمی استفاده کنید و چه سیستم‌هایی مجاز است.
سیستم‌هایی که میتوانید موجودی مواد و کالا را تحت آن‌ها ثبت و ضبط و نگهداری کنید دو روش است:
- سیستم ادواری
- سیستم دائمی
این سیستم‌ها مزایا و معایبی دارند که هر کدام از این سیستم‌ها را بسته به شرایط خودتان میتوانید استفاده کنید.
سیستم ادواری
سیستمی است که حساب موجودی مواد و کالا حساب فعالی نیست و در هر زمانی که خرید کالا انجام می‌دهید خرید کالا را بدهکار ثبت می‌کنید و هر زمانی که فروش کالا انجام می‌دهید فروش کالا را بستانکار می‌کنید. مانده آن همواره نشان دهنده موجودی کالا در ابتدای دوره می‌باشد و هر موقع که موجودی مواد و کالا را بخواهید باید شمارش فیزیکی انجام دهید.
سیستم دائمی
در این سیستم هر یک از اقلام خرید و فروش کالا به محض وقوع در حساب موجودی مواد و کالا منعکس می‌شود و با هر خرید کالا موجودی مواد و کالا را بدهکار ثبت می‌کنید و با هر فروش کالا موجودی مواد و کالا را بستانکار و ثبت بعدی بهای تمام شده کالای فروش رفته به موجودی کالا را هم همزمان ثبت می‌شود. مانده موجودی مواد و کالا همواره نشان دهنده موجودی واقعی انبار است.
معایب و مزایای سیستم ثبت موجودی مواد و کالا
معایب و مزایای سیستم ثبت موجودی مواد و کالا به شرح زیر است:
مزایای سیستم ادواری
- سادگی
- پایین بودن مخارج بکارگیری
معایب سیستم ادواری
- عدم تهیه اطلاعات به موقع موجودی‌های انبار
- عدم تهیه گزارشات مالی در هر زمان
مزایای سیستم دائمی
1.در اختیار داشتن به موقع اطلاعات موجودی‌های انبار
- امکان تهیه به موقع گزارشات مالی
- اعمال کنترل بیشتر بر موجودی‌ها از طریق نگهداری سوابق
معایب سیستم دائمی
- پیچیدگی بکارگیری
- بالا بودن مخارج نگهداری سوابق موجودی‌ها
سیستم ثبت دائمی موجودی‌ها مبنای بهتری را برای کنترل موجودی‌ها فراهم می‌‍آورد. لازم است واحدهای تجاری شمارش عینی (انبارگردانی) موجودی‌ها را حداقل سالی یکبار بدون توجه به نوع سیستم ثبت موجودی‌ها انجام دهند.
تخفیفات نقدی خرید
2 روش داریم یک روش خالص و دو روش ناخالص.
مثال
تعیین مبلغ تخفیفات و ثبت‌های مربوط. شرکت اترک در تاریخ 1/7/87 مقداری کالا به مبلغ 200.000.000 ریال به شرط نسیه 60 روزه و 2%، 15 روزه خریداری می‌نماید. ثبت‌های لازم را به دو روش خالص و ناخالص ارائه نمایید.
روش ناخالص
ثبت خرید:
| موجودی کالا/خرید | 200.000.000 | |
| حساب‌های پرداختنی | 200.000.000 |
پرداخت بدهی در دوره تخفیف:
| حساب‌های پرداختنی | 200.000.000 | |
| موجودی کالا/تخفیفات نقدی خرید | 4.000.000 | |
| موجودی نقد | 196.000.000 |
پرداخت بدهی پس از دوره تخفیف:
| موجودی کالا/خرید | 196.000.000 | |
| حساب‌های پرداختنی | 196.000.000 |
روش خالص
ثبت خرید:
| موجودی کالا/خرید | 196.000.000 | |
| حساب‌های پرداختنی | 196.000.000 |
پرداخت بدهی در دوره تخفیف:
| حساب‌های پرداختنی | 196.000.000 | |
| موجودی نقد | 196.000.000 |
پرداخت بدهی پس از دوره تخفیف:
| حساب‌های پرداختنی | 196.000.000 | |
| تخفیفات نقدی از دست رفته | 4.000.000 | |
| موجودی نقد | 200.000.000 |
اجرا شده توسط:
استاد نیلوفر نامی
دیدگاه خود را ثبت کنید
میخواهید به بحث بپیوندید؟مشارکت رایگان.