موضوع استاندارد حسابداری شماره 4 که مربوط به دارایی‌ها و بدهی‌های احتمالی است، یکی از موضوعات جنجالی و مهم در این بخش است. با این حال اگر درباره مواردی مانند دارایی‌ها، بدهی‌های احتمالی، مشخصات هر کدام از آن‌ها، زمانی که لازم است به شناسایی و عدم شناسایی آن بپردازید، شرایط و نحوه تشخیص و افشای هر کدام اطلاع داشته باشید، قادر خواهید بود تا هنگام ثبت صورت‌های مالی، بهتر عمل کنید.
منظور از بدهی‌های احتمالی چیست؟
بدهی‌های احتمالی در استاندارد حسابداری شماره 4 به این صورت تعریف می‌شود که شامل تعهدات غیر قطعی است که ناشی از رویدادهای گذشته می‌باشد. وجود این موارد به شکل وقوع یا عدم وقوع رویدادهای نامشخص که در آینده اتفاق می‌افتد و در کنترل واحدهای تجاری قرار نمی‌گیرد، تایید می‌شود.
تعریف دیگر این است که بدهی تعهدی در زمان فعلی است که با توجه به دلایل گذشته رخ داده است اما برخی از دلایل مانع از شناسایی آن می‌شود.
به عنوان مثال اگر خروج منافع اقتصادی در زمان تسویه تعهد احتمال نداشته باشد و یا مبلغ تعهد با قابلیت اتکای کافی قابل اندازه گیری نباشد، موجب عدم شناسایی بدهی‌ها می‌شود.
تعریف دارایی احتمالی
استاندارد حسابداری شماره 4 به طور کامل دارایی‌های احتمالی را تعریف می‌کند. در آن آمده است که دارایی‌های را غیر قطعی می‌نامیم که ناشی از رویدادهای گذشته باشد. وجود این دارایی‌ها زمانی تایید می‌شود که وقوع و یا عدم وقوع چند رویداد نامشخص آتی تحت کنترل واحد تجاری نباشد.
مثال‌هایی از بدهی‌ها و دارایی‌های احتمالی
در فعالیت‌های حسابداری مواردی که مربوط به دعاوی حقوقی له و علیه یک سازمان هستند، در زمره بدهی‌ها و دارایی‌های احتمالی محسوب می‌شوند.
هر چند که اگر خروج و یا ورو منافع اقتصادی محتمل نباشد و زمان و مبلغ صورت گرفته مشخص باشد، این دعاوی مصداق ذخیره است و قابل تایید نیست. به عنوان مثال در تضمین وام شخص ثالث، اگر یک شخص برای دریافت وام اقدام کرده باشد اما در زمان پرداخت اقساط آن محرز شود که ناتوان است، نمونه‌ای از بدهی احتمالی به شمار می‌آید.
از طرفی زمانی که نوبت به رسیدگی سازمان‌های اداره مالیات و تامین اجتماعی می‌رسد و با توجه به تشخیص مدیریت و حسابدار احتمال اینکه ممکن است شرکت محتمل بدهی در آینده شود، لازم است که اصل افشا در صورت‌های مالی صورت گیرد.
در دوره‌های آموزش حسابداری در اصفهان برای درک مفاهیم مثال‌های مختلفی زده می‌شود. به منظور درک بهتر این مفهوم به این مثال توجه کنید.
دو شرکت الف و ب با توجه به موضوع کاری، قراردادی را تعریف کرده و به آن متعهد شده‌اند. با این حال از آنجایی که شرکت ب در زمان موعد برای پرداخت قسمتی از مبلغ قرارداد درآمدی اقدامی انجام نداده است، شرکت الف مدعی این دعوای حقوقی شده است. در این طرح دعوی احتمال دو رویداد وجود دارد.
در اولین رای دادگاه این احتمال وجود دارد که شرایط به نفع شرکت الف باشد و با توجه به نظری که مدیریت و یا حسابرس عنوان می‌کند، لازم است مبلغ باقیمانده از قرارداد به حساب شرکت واریز شود. اگر فرایند در پایان سال مالی اتفاق بیفتد، طبق اصل افشا با موضوع دارایی احتمالی و قطعی برخورد می‌شود و این مسئله به شناسایی دارایی منجر می‌شود.
در مورد دوم اگر این احتمال برود که رای دادگاه به دلیلی مثل عدم قطعیت درآمد، به نفع شرکت الف نباشد، درآمد در دفاتر شناسایی نمی‌شوند. با این حال ممکن است در صورت‌های مالی افشا شوند.
الزامات افشا در صورت‌های مالی
یکی از بخشنامه‌های سازمان حسابرسی کشور با توجه به استاندارد 4 حسابداری این است که واحدهای تجاری ملزم هستند در راستای افشای بدهی‌ها و دارایی‌های احتمالی اقدام کنند.
برای افشای این اسناد می‌توانید از کارشناس حسابداری شرکت خود درخواست کنید تا این فرایند را در زمان مقرر انجام دهد. او موظف است به ازای هر طبقه از بدهی‌های احتمالی، برای ماهیت‌ها، مواردی که موجب ابهام در مبلغ و یا تاریخ خروج منافع اقتصادی شده است، برآوردی از اثر مالی و مواردی از این دست شرح خلاصه‌ای تنظیم کرده و برای افشای آن اقدام کند. هر چند که خروج منافع اقتصادی که به دلیل بدهی‌های احتمالی غیر قطعی و بعید انجام گرفته باشد، نیازی به افشا نخواهند داشت.
اگر موردی وجود داشته باشد که به موجب آن دارایی‌ها و بدهی‌های احتمالی له و یا علیه سازمان شما باشد و با افشای آن توسط حسابدار به بدنه شرکت آسیب وارد شود، نیازی به افشای آن نخواهید داشت.
ماده 235 قانون تجارت
این ماده از قانون تجارت عنوان می‌کند که اگر شرکت تعهداتی را تضمین نماید، لازم است مبلغ در ترازنامه قید شود. علاوه بر آن اگر مواردی مشمول این ماده قانونی شوند، لازم است که در یادداشت‌های مربوط به تعهدات بدهی و دارایی‌های احتمالی مربوط به صورت‌های مالی افشا شود.
آیا بدهی‌های احتمالی با ذخایر تفاوت دارند؟
گاهی ممکن است تمیز و تشخیص رویدادها به عنوان بدهی‌های احتمالی و یا ذخایر امکان پذیر نباشد. به همین دلیل لازم است که حسابداران در این بخش توجه بیشتری داشته باشند.
برای آنکه با مفهوم ذخیره بهتر آشنا شوید، لازم است بدانید که تعهدی است در زمان فعلی که مبلغ و هزینه‌های آن به شکل قابل اتکا مورد اندازه گیری باشد.
خروج منافع اقتصادی به منظور تسویه این تعهد محتمل و تحت عنوان بدهی شناسایی می‌شوند و لازم است که حسابدار آن را در دفاتر به ثبت برساند. گاهی ممکن است در شرایطی یک مورد بدهی احتمالی وجود داشته باشد، اما به مرور و در طی اتفاقاتی که در آینده رخ می‌دهد، به عنوان بدهی محتمل منظور شود و در نتیجه واحد تجاری موظف به اخذ ذخیره باشد.
آیا عدم افشا دارایی و بدهی احتمالی عواقبی به همراه دارد؟
نکته‌ای که کارشناسان حسابداری به آن تاکید دارند این است که مواردی که در دسته بدهی‌ها و دارایی‌های احتمالی محسوب می‌شوند، تحت شناسایی و افشا قرار گیرند. به این دلیل که عدم توجه به آن‌ها موجب اعتراض حسابرسان مستقل خواهد شد و جریمه به دنبال خواهد داشت.
به عبارت بهتر اگر حسابرس متوجه این موارد شود، ممکن است ضرر و خسارت‌های مالی گزافی به خاطر عدم توجه شما در افشای آن به شرکت وارد شود.
در نهایت به یاد داشته باشید که برای دریافت نتایج بهتر، می‌توانید از کارشناسان حسابداری موسسه محاسیان کمک بگیرید و با توجه به مشاوره‌ها و راهنمایی ایشان عمل کنید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
میخواهید به بحث بپیوندید؟مشارکت رایگان.